Στα βόρεια, της Φλώρινας και σε απόσταση τριάντα χιλιομέτρων βρίσκεται, από τα αρχαία χρόνια, η ελληνική πόλη Μοναστήρι (αρχ. Ηράκλεια). Η μητρόπολη της μεγάλης περιοχής της Πελαγονίας, με κωμοπόλεις και χωριά προπύργια άλλοτε του ελληνισμού. Η πρωτεύουσα του ομώνυμου Βιλαετίου στα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης και δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Μακεδονίας μετά τη Θεσσαλονίκη, έχει να επιδείξει σημαντική πολιτισμική δράση από τα αρχαία χρόνια μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ού αι., όταν οριστικά επιδικάστηκε στη Σερβία, μένοντας έξω από τα σύνορα του Ελληνικού κράτους.
Ο Αλέξανδρος Παπάγος γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από τις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας στις 9 Δεκεμβρίου 1883. Ήταν το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά του στρατιωτικού Λεωνίδα Παπάγου και της Μαρίας Αβέρωφ. Σπούδασε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη συνέχεια στη στρατιωτική σχολή των Βρυξελλών του Βελγίου και μετεκπαιδεύτηκε στη Σχολή Ιππικού του Ύπρ. Στις 15 Ιουλίου 1906 γύρισε στην Ελλάδα και κατατάχθηκε στον Ελληνικό στρατό ως ανθυπίλαρχος.
Ο Αλέξανδρος Παπάγος γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από τις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας στις 9 Δεκεμβρίου 1883. Ήταν το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά του στρατιωτικού Λεωνίδα Παπάγου και της Μαρίας Αβέρωφ. Σπούδασε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη συνέχεια στη στρατιωτική σχολή των Βρυξελλών του Βελγίου και μετεκπαιδεύτηκε στη Σχολή Ιππικού του Ύπρ. Στις 15 Ιουλίου 1906 γύρισε στην Ελλάδα και κατατάχθηκε στον Ελληνικό στρατό ως ανθυπίλαρχος.
Στα βόρεια, της Φλώρινας και σε απόσταση τριάντα χιλιομέτρων βρίσκεται το Μοναστήρι. Η μητρόπολη της μεγάλης περιοχής της Πελαγονίας, με κωμοπόλεις και χωριά προπύργια άλλοτε του ελληνισμού.
Το Μοναστήρι, πρωτεύουσα του ομώνυμου Βιλαετίου στα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης και δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Μακεδονίας μετά τη Θεσσαλονίκη, έχει να επιδείξει σημαντική πολιτισμική δράση κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών του 19ου αιώνα και κυρίως στα πρώτα χρόνια του 20ού αι. μέχρι το τέλος των Βαλκανικών πολέμων το 1913, όταν επιδικάστηκε στη Σερβία, μένοντας έξω από τα ελληνικά σύνορα.
Ο Ιωάννης (Ίων) Δραγούμης γεννήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου (π.η.)/14 Σεπτεμβρίου 1878 στην Αθήνα, με καταγωγή από το Βογατσικό της Καστοριάς, και ήταν το πέμπτο από τα έντεκα παιδιά του Στέφανου Δραγούμη[1] και της Ελισάβετ Κοντογιαννάκη.
Σπούδασε Νομικά στο Παρίσι και πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο ως δεκανέας. Μόλις τελείωσε τη στρατιωτική θητεία του, εργάστηκε ως διπλωμάτης.
Ο Ιωάννης Βελισσαρίου γεννήθηκε στις 26 Νεομβρίου 1861 στο Πλοέστι της Ρουμανίας με καταγωγή από την Κύμη Ευβοίας και σπούδασε τρία χρόνια στο Γαλλικό Κολλέγιο της Αιγύπτου. Το 1880 επέστρεψε στην Ελλάδα και εισήλθε στη Σχολή Υπαξιωματικών, απ’ όπου το 1887 αποφοίτησε με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού Πεζικού.
Ο Ίων Δραγούμης (1878 – 31 Ιουλίου 1920), ήταν μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεότερης Ελλάδας. Υπήρξε ήρωας των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων της εποχής του, πολιτικός, διανοούμενος αλλά και συγγραφέας.
Παραθέτω το παρακάτω κείμενο, το οποίο γράφτηκε στις 27 Νοεμβρίου του 1912 και είναι απόσπασμα από τα «κρυμμένα ημερολόγια» του, ο οποίος τα έγραφε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων.
Όλοι ξέρουμε πως η Ελλάδα έχει προσφέρει πάρα πολλά στην ανθρωπότητα. Κάποια μέρη της, κάποιες από τις πόλεις της, έχουν μείνει στην ιστορία και έχουν γραφτεί πολλά γι αυτές, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα κτλ. Άλλες πάλι βρίσκονται στην αφάνεια. Δεν τιμούνται για κανένα λόγο, μόλις και μετά βίας υπάρχουν στα χωρία των βιβλίων. Δεν γίνεται αναφορά γι’ αυτές στις ιστορικές ομιλίες και αγνοούνται στις ιστορικές εκδηλώσεις. Και ποια η δικαιολογία για όλα αυτά; «Δεν είναι μέσα στα σύνορα της Ελλάδας, ανήκουν στην τάδε χώρα, δεν ξέρουμε τίποτε για αυτές, άρα δεν έχουν καμία αξία, δεν πρόσφεραν τίποτα!» Πόσο μας απατούν όμως τα φαινόμενα! Αυτές οι πόλεις, που λέμε ότι δεν έχουν αξία, όχι μόνο πρόσφεραν τόσα ανεκτίμητα αγαθά κι τόσο σημαντικές υπηρεσίες στους αγώνες του Έθνους, ήταν και οι ίδιες ΜΑΝΕΣ της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ!
